Gaan we de eerste regel na van (het refrein van) ‘Sweet Georgia Brown’ (begintoonaard C) dan zien we daar het akkoord A7. Daaruit kunnen we concluderen dat op dat moment de toonaard D of Dm geldt. (Een septimeakkoord wijst immers op een dominant. En het grondakkoord van de toonaard waarin hij zit, ligt 5 toetsen op de piano naar rechts. Vergelijk maar met toonaard C.) Om na te gaan of de toonaard D is of Dm kunnen we de melodie raadplegen. Het blijkt dat daarin o.a. de tonen f en b zitten met een gevoelswaarde die niet uitgesproken laddervreemd is.
a b c# a e e f e a e c# a No gal made has got the shade on sweet Geor-gia BrownKlik om dit te horen.
De toonladder van D = d e f# g a b c# d (in toetsstappen: 2 2 1 2 2 2 1) De toonladder van Dm = d e f g a b b c# d (in toetsstappen: 2 1 2 2 1 3 1)
De ene heeft f# en b, de andere f en bes; geen van beide heeft f en b waar we naar zoeken.
Wie weet er een oplossing? Jammer dat iedereen vooruit kijkt naar het antwoord. Het heeft mij enige tijd gekost voordat ik een bevredigend antwoord had. Maar dat gaf wel voldoening. Het antwoord is: het is de toonaard D met gebruik van zijn eigen blue note. Dat is de toon f. Ga maar na. De blue note is de mineurtoon van het grondakkoord. Vergelijk de toonaard C; daar is de blue note de toon es, want die maakt het grondakkoord C tot mineur. De blue note heeft iets onzekers, want het is een mineur-element in een majeurmilieu. De pianist bedt hem dan ook vaak in tussen andere tonen, hetzij in de vorm van een meerklank of in de vorm van een riedeltje van toontjes uit de gewone ladder.
De interessante conclusie van deze analyse is dat tijdens een uitwijking de blue note van de lopende toonaard kan worden gebruikt. Voor een jazzy effect kan dus de blue note van de begintoonaard worden aangevuld met die van de lopende toonaard. Zou het in iedere uitgeweken toonaard even succesvol tot zijn recht komen?