Leer improviseren. 2005-2006. Les 03: denk een ladder in akkoorden.

Bij het vertalen naar het Frans hoorde ik dat het woord 'toonaard' problemen gaf. Ook in het Engels vond ik de vertaling van toonaard door 'key' verwarring geven met de 'toets', die ook vertaald wordt met 'key'. In het Nederlands is er ook vaak een discussie of het woord 'toonaard' moet zijn of 'toonsoort'. Het eerste zou Germanistisch zijn. Ik heb voor de dudidelijkheid het woord 'begintoonaard' moeten invoeren, wat weer iets anders is dan 'voortekening'. Ter wille van vertaling wil ik me gaan beperken tot toonladder voor zowel de betekenis van toonaard als voor toonladder.

Het is essentieel dat een toonladder kan worden beschouwd als een groep van 3 akkoorden (grondakkoord, dominantakkoord en subdominantakkoord). Een toonaard kan worden beschouwd als gevormd met de tonen van de toonladder, maar ook als gebaseerd op de drie akkoorden. Deze laatste beschouwing is veel praktischer. De structuur is beter te begrijpen en ook in welk akkoord je op een bepaald ogenblik bezig bent. Als je tijdens het improviseren weet dat je bezig bent tijdens het dominantakkoord, heb je daar veel steun aan.

Nu is het merkwaardig dat de bestaande muziektheorie in dit onderscheid niet duidelijk is. Ze spreken bijvoorbeeld van een zigeuner toonladder, maar geven niet aan op welke 3 akkoorden die gebaseerd is. Als je de zigeuner toonladder A, die ik al eens eerder behandeld heb, bijvoorbeeld beschouwt als bestaande uit grondakkoord A, en voorts de akkoorden Dm en Gm, dan kun je er gemakkelijker op improviseren dan wanneer je alleen de toonladder kent.

Ik zou daarom graag onderscheid willen maken tussen denken in akkoorden en denken in een toonladder. Het eerste noem ik dan toonaard en het tweede toonladder. Nu dit onderscheid tussen toonaard en toonladder in een andere taal moeilijk te maken is, wil ik er toch graag een oplossing voor vinden.

Ik zal in het Engels spreken van 'scale' voor toonladder en voor 'scale mood' van 'toonaard'. En zelfs kan ik kortweg spreken van 'scale' als ik 'scale mood' bedoel. Dit kan het gevolg hebben dat ik in het Nederlands zal gaan spreken van toonladder waar ik vroeger toonaard gebruikte en om het preciezer aan te duiden het woord 'laddersfeer' ga maken als vervanger van toonaard, omdat enerzijds dat woord in de reguliere theorie toch al niet precies behandeld is en bovendien voor het vertalen geschikter.

Met 'laddersfeer' bedoel ik dan de sfeer die wordt opgeroepen door de begeleiding met de drie hoofdakkoorden van een toonladder.

Het denken in 3 akkoorden in plaats van 7 tonen is erg belangrijk voor improviseren. In beide gevallen zie je dezelfde tonen, maar in het eerste geval heb je een extra structuur.


HUISWERK: Denk iedere toonladder in een groepje van drie akkoorden.
<< Startpagina / Index van de cursus / Volgende pagina >