Leer improviseren. 2003-2004. Les 13: baslijntjes in akkoordenschema's.

Sommige akkoordenschema's laten duidelijk een tweede stem in de bas horen (My Way, Blue Skies, Feelings, My Funny Valentine en My Foolish Heart). Meestal hebben ze een aantal maten waarin een bastoon bij iedere maat een toon of een halve toon afzakt. Een baslijntje heeft meestal maar 1 toon per maat, is maar enkele tonen lang en gaat maar één kant op.

Bijvoorbeeld, My Way met begintoonaard C (na de schuine streep zijn bastonen):

And [C/C] now the end is [C/B] near
and so I [C/Bes] face the final [A7/A] curtain
My [Dm/D] friend I'll say it [Dm/C] clear
I'll state my [G7/B] case of [G7/G] which I'm [C] certain…
Klik om de eerste maten van My Way te horen.

Een 'baslijntje' hoeft niet in de lage bas gespeeld te worden; het kan ook in het middengebied of zelfs hoger. Het klinkt aangenaam en is gemakkelijk te doen.

Hier is de bas genoteerd door hem achter de schuine streep te zetten, de meest gebruikte methode in songbooks. Tenminste, als ze het vermelden, wat vaak niet het geval is. Ze schrijven dan bijvoorbeeld:

And [C] now the end is [Em] near
and so I [C7] face the final [A7] curtain
My [Dm] friend I'll say it [F] clear
I'll state my [G7] case of which I'm [C] certain…
Als je een lied een jaar niet gespeeld hebt, maar je ziet de tekst en akkoorden voor je, dan is het wel handig als je een aanduiding van mogelijke baslijntjes erbij hebt gezet. Notenschrift daarvoor is overdreven; we zijn immers aan het improviseren. Ik heb goede ervaring met de volgende notatiewijze:

(bas afzakken c…a):
And [C] now the end is near
and so I face the final [A7] curtain
(bas afzakken d…g):
My [Dm] friend I'll say it clear
I'll state my [G7] case of which I'm [C] certain…

Omgekeerd kan bij het samenstellen van een akkoordenschema met voorbedachten rade een baslijntje ingebracht worden. De procedure is dan om eerst een baslijntje te maken en dan akkoorden te zoeken die bruikbaar zijn voor het schema, maar bovendien de toon bevatten van dat baslijntje. Bijvoorbeeld:

Door vanuit C te beginnen met de volgende chromatische toonreeks: c, c#, d, d#, e, f, f#, g en dan achtereenvolgens akkoorden te nemen waar die tonen inzitten. In het 1e akkoord moet toon c zitten; dat kan akkoord C zijn. In het 2e akkoord moet toon c# zitten; dat kan A7 zijn, enz. Dit kan bijvoorbeeld resulteren in het akkoordenschema: C A7 Dm Cdim Em F D7 G7. Het akkoordenschema heeft dus in zich een verborgen chromatisch oplopertje van 7 tonen, waar de improvisator zijn voordeel mee kan doen.

Het ligt voor de hand dat i.p.v. het chromatische oplopertje uit het voorbeeld ook een toonladder gebruikt had kunnen worden, of een ander melodietje, mits het een bevattelijke structuur heeft.


Baslijntjes kunnen ook gebruikt worden om van het ene akkoord naar het andere te stappen. Vooral bij de stride stijl, waar afwisselend een bastoon en een akkoord worden gespeeld.
Klik om When you're smiling in stride stijl te horen.

Het is daar een welkome afwisseling, omdat het leuk klinkt en bovendien gemakkelijker is dan iedere keer het akkoord en de bas raak te moeten treffen terwijl ze ver uiteen liggen. Deze baslijntjes hebben meer dan 1 toon per maat en doen een beetje denken aan een ritmische hoempa. Ze zijn gemakkelijk à l'improviste te maken omdat alleen de laatste toon belangrijk is. Die moet harmoniëren met het akkoord waar hij naar toe leidt, zeg maar dat de laatste toon van het baslijntje een toon moet zijn van het akkoord van dat moment. De andere tonen van het baslijntje komen er minder op aan.
Klik om Cake Walkers from home te horen.


HUISWERK: Maak een akkoordenschema en let daarbij op (mogelijke) baslijntjes.
<< Startpagina / Index van de cursus / Volgende pagina >