Leer improviseren. 2003-2004. Les 16: hoe jazz te leren spelen.
Ik adviseer om de geschiedenis van de jazz te volgen. De ragtime enblues waren het begin. Als je de ragtime aanvoelt kun je begrijpen datblaasorkestjes op straat daar New Orleans (en Dixieland) van maakten.Door die stijl te spelen in een omgeving met een langere nagalmtijd enook nog eens de vibrafoon te gebruiken, is aan de swingstijl haast niette ontkomen. Een piano in een trein of stoomboot werd op het ritmevan de machines gespeeld, waardoor de blues versneld werd tot deboogie-woogie. In de Tweede Wereldoorlog zorgden big bands voorhet moreel van de manschappen (ook via de radio in de vliegtuigen).De jazz van na de oorlog is een heel andere sfeer gaan ademen. Ik beperk metot vooroorlogse jazz. Om die te leren spelen, moet je op deeerste plaats veel naar die stijlen luisteren en ervan houden.
(Om didactische redenen zullen we, tenzij uitdrukkelijk anders vermeld,uitgaan van de toonaard C: we zeggen: 'es is de blue note' i.p.v. 'de bluenote is de toon in de buurt van een kleine terts boven de grondtoon vande toonaard'.)
Blues: de oerblues heeft een tamelijk vast akkoordenschema van 12maten:
(C C C C7 F F7 C C G7 F7 C C).
klik om een oerblues te horen.
klik om een blues te horen die op de metronoom is gespeeld (zie voetnoot)
De eerste 4 maten zijn vaak een break. Op de eerste 4 akkoordenwordt de septimetoon (bes) veel in de melodie gebruikt. Tijdens de heleblues is de 'blue note' (trekkend rond de es) het belangrijkste. Die kanop de piano niet gespeeld en slechts met kunstgrepen benaderd worden(inbedden in tweeklanken, riffs e.d.). Typisch is het door elkaarklinken van mineur- en majeurakkoorden van hetzelfde geslacht,bijvoorbeeld de linkerhand speelt het C-akkoord en de rechtermaakt een melodie van het Cm-akkoord.
klik om te horen wat ik bedoel.
De 'blues' heeft veel afgeleide vormen met extra akkoorden enmodulaties. Die zullen gemakkelijk aangevoeld worden als je eenmaalde oerblues beheerst.
klik om een blues te horen waaraan uitwijkingen zijn toegevoegd.
Boogie-woogie: een snelle pianoblues met veel riffs (korte melodietjesdie steeds herhaald worden, liefst ook tijdens het wisselen van deakkoorden.) De onderhand is een lopende bas. Denk bij het spelen aaneen machine! Houd het ritme stuwend en strak (niet noodzakelijkluid). Leer niet te veel onderhanden. Kies er één en speel dieeindeloos; pas dan is het mogelijk de 'drive' te krijgen waar de boogie-woogie het van hebben moet. Gebruik veel de es (eventueel ingebedom een blue note effect te krijgen).
klik om een boogie-woogie te horen die op de metronoomis gespeeld (zie voetnoot)
Ragtime: hiervan is het meest karakteristiek de manier waarop demelodie steeds een figuur van drie tonen maakt op een bepaald ritme. Erwordt veel gespeeld met septimeakkoorden en primaire modulaties(kwintenstappen).
klik om een ragtime te horen die op demetronoom is gespeeld (in G) (zie voetnoot)
klik om een ragtime te horen die op demetronoom is gespeeld (in C) (zie voetnoot)
New Orleans en dixieland: deze stijlen zijn typisch polifonisch: iedereblazer speelt zijn eigen melodie, maar doordat iedereen zich aanhetzelfde akkoordenschema houdt, is het mogelijk een goedeharmonie te krijgen. Er zitten (uiteraard) veel ragtime- en blueselementen in.
Swing: stel dat je van de vorige stijl houdt en dat je een piano, eenvibrafoon, een klarinet en een drumstel ter beschikking hebt, dan krijgje swing.
klik om swing (schema van I got rhythm) te horen (in Eb).
klik om swing in Eb te horen (met metronoom) (zie voetnoot)
klik om swing in C te horen (met metronoom) (zie voetnoot)
Vuistregel om jazz te spelen: speel een gewoon lied ineen ritmische 4/4 maat metragtime syncopenen stop daar te pas en te onpas de toon es in. Jeschrikt van het resultaat en je redt je eruit door op te lossen naar ietshebbelijks.
klik om Happy Birthday to You te horen als jazz.
klik om Happy BD te horen als jazz (met metronoom) (zie voetnoot)
HUISWERK:
-speel een blues
-speel een liedje dat je kent, maak er jazz van, o.a. doorde blue note erin te gebruiken en die op te lossen.
Voetnoot:
Soms wordt mij gevraagd om tips op noten te zetten. Ik heb deze keer mijncomputerprogramma daarvoor gebruikt. Ik heb stijfjes op de metronoommoeten spelen die in het computer programma zit, om de maatstrepen tezetten. Om het notenschrift te zien is een sequencer programma nodig. Zelfs danzal het weinig praktisch nut hebben omdat ook alle onnauwkeurigheden van mijnspel zijn opgetekend.
<< Startpagina / Index van de cursus / Volgende pagina >